نویسنده و پژوهشگر: حسین چراغیان بختیاری

آبژدان قدیم
آبژدان در شمال استان خوزستان واقع شده دارای اقلیم گرم و خشک است.پیشینه آن‌ وابسته به رویدادهاو تاریخ چهارلنگ موگویی و طوایف هفت لنگ است که پیش از این در مقال معرفی قلعه خواجه موگویی بیان شد.
آبژدان سال ۱۳۰۰ خورشیدی حدود دوهزار نفر جمعیت  عشایری از طوایف مختلف داشت که فصل پاییز را در شالیزارهای اراضی وسیع حاشیه رودخانه کارون که زیر دریاچه سد شهیدعباسپور(رضاشاه سابق) مدفون است و کشتزارها ی دامنه کو‌ههای لندر و شو و مراتع دارای آب و علف، زیر کپر و سیاه چادر بسر می بردند،در فصل زمستان دردهکده ها و ساختمان‌ های سنگی بدون ملات با سقف اشجار جنگلی موسوم به "لیر" زندگی می کردند، قوت غالب شان از محصولات کشاورزی گندم و جو و سوخت شان هیزم بلوط بود، در فصل بهار قبل و بعد از برداشت محصولات، به علت گرمی روز افزون هوا و دست یابی به هوای خنک و آب سرد و علف (Grass) تازه برای احشام، بعداز تهیه آرد در آسیاب های آبی واقع در سرتنگ دولاب،مرغا و دشتگل که با بعد مسافت و اتلاف وقت و زحمت بسیارهمراه بود به فلات مرکزی ایران در استان چهارمحال و بختیاری کوچ می کردند و این‌چرخه قرنها متداول بود.
در دوران پهلوی دوم با احداث پل گدار لندر و پل شور  جاده منتهی به سد گدار برد قمچی یا گدار راکی یا "بازیوند"، منطقه از نظر اشتغال و کالا و خدمات و یک جانشینی دگرگون شد، در آن سالها دهستان آبژدان چندین قریه داشت که ابتدا سرتنگ دولاب و بعد جعفرآباد به عنوان مرکز دهستان آبژدان تعیین شد.

گزارشی کوتاه از جعفر آباد
"روستای کوچک جعفر آباد 35خانوار و 180نفر جمعیت دارد،نیمی از آنها عشایر کوچ رو هستند که ییلاقشان منطقه صمصامی در چهارمحال بختیاری است.اهالی این روستا از طایفه گندلی تیره ورناصری، دورکی باب و از بخش هفت لنگ بختیاری محسوب می‌شوند.
کدخدای قبلی این روستا آجعفرقلی یوسفی و کدخدای فعلی پسرش آ محمدزکی یوسفی است که از مشاهیر طایفه گندلی (قندعلی)می باشند و به لحاط مردم داری مورد احترام همگان هستند.
بافت مسکونی روستا بصورت پراکنده‌است،‌مصالح بکار رفته سنگ،گچ کوره و لوله و پلیت و کاهگلی است. در این روستا آب شیرین و برق وجود ندارد، اهالی هر روز از فاصله دو تا چهار کیلومتری با کولبری و چهارپایان از چشمه سیم بند و چشمه تکاب یک برجی آب شرب خود را تامین می کنند، هنوز از اعزام تانکر آبرسانی به این منطقه خبری نیست.
در ضلع شرقی این روستا باغ سبزی و صیفی وجود دارد  که از یک حلقه چاه آب تلخ آبیاری می شود، علت تلخی آب،گچساران بودن منطقه است. هراز گاهی صدای یک ماشین عبوری و ناله آسیاب های گازوئیلی احمدآقا ورناصری، اسماعیل کریمی و ابوالفتح دارابپور در بالا و پایین روستا سکوت ممتد آن را می شکند.!
جاده اسفالته از پایین روستا می گذرد و به سد رضاشاه  (سابق) و شهرک زیبای کُوشک منتهی می شود.کنار جاده آسفالت چند مغازه خوار و بار فروشی متعلق به آقایان؛جهانبخش کیارسی، ملا خداکرم ورناصری وایرج ورناصری است که مایحتاج ضروری روستاهای اطراف را فراهم می آورند.
مدرسه ناصرخسرو "قبادیانی بلخی"، روی یک تپه مشرف به جعفر آباد است،دراین مدرسه مقطع ابتدایی و راهنمایی تدریس می شود، بیشتر دانش آموزان از قراء اطراف می آیند و هیچ منزل مسکونی در اطراف آن دیده نمی شود. در پانصد قدمی مدرسه قلعه یک برجی و در نیم فرسنگی آن معبد سیم بند واقع شده که معماری آن متعلق به دوره ساسانی است و حوادثی که بر آن گذشته به درستی معلوم نیست.
در پایان لازم به ذکر است برابر مقررات انتخابات محلی با حضور معتمدین و ریش سفیدان روستا صورت گرفت و آقایان ابراهیم یوسفی دز دارانی، تیمور یوسفی و توکل یوسفی به عنوان منتخبان مردمی شورای روستای جعفر آباد اندیکا به فرمانداری و  ستاد شوراها ی روستایی و عشایری جهاد مسجدسلیمان جهت صدور کارت شناسایی معرفی می شوند." ( بهار  سال ۱۳۶۱، ح، چ ،بختیاری)

 بخش آبژدان
شهرستان اندیکا به مرکزیت شهر قلعه خواجه با سه بخش مرکزی، آبژدان و چلو در سال ۱۳۸۵حیات خود را آغاز کرد
بخش آبژدان از دو دهستان آبژدان و کوشک تشکیل شده است که دارای ۲۰۰۰ خانوار ، ۲۰۰۰۰ تن سکنه و ۱۹۰ روستا می باشد که از شرق به شهرستان ایذه از شمال به شهر زاوت چلو و قلعه خواجه و ازجنوب غرب به شهرستان مسجدسلیمان متصل است.
فاصله آبژدان تا قلعه خواجه ۲۴ کیلومتر تا ایذه حدود ۴۵ کیلومتر  و تا مسجدسلیمان ۴۰ کیلومتر است.
مردم این بخش عمدتاً از طوایف: زراسوند، برجویی راکی، مدملیل راکی، شهنی راکی، گندلی، کیارسی، کتکی، موری،سادات صالح کوتاه، تمبی، دهناشی و عرب کمری می باشند که در جریان جنگ ایران و عراق ۳۷ شهید و ۳۳ جانباز تقدیم به این آب وخاک کرده اند.

پو شش گیاهی و جانوری، صنایع دستی و ️آثار باستانی
پوشش گياهی بخش آبژدان بقایایی از درختان کهن سال بلوط، بادام کوهی،کلخنگ، بنه، انجیر وحشی، درخت کنار، کنار ریملک و جاز است که سالهاست در سایه بی توجهی مردم و مسؤلان مورد بی مهری وغارت قرار گرفته اند.
درفصل بهار سر سبزی مزارع  گندم و جو و رویش انواع گلهاي وحشي نظير شقايق، لاله، سُنبل، بابونه و گياهان ديگر طبيعت بخش آبژدان را دلربا میکند.
حیات وحش منطقه شامل پلنگ، خرس، گرگ، کفتار، روباه، شغال، گراز، خرگوش، خارپشت، راسو و بزکوهي است که موجودیت این زیست بوم به علت فراوانی سلاح و عدم فرهنگ سازی وگسترش مناطق حفاظتی در خطر جدی است، وجود گونه های پرندگانی نظیر تيهو، شاهین، عـقاب ، کلاغ ، گنجشک، کبوتر، کرکس، پرستو،بلدرچین، دیدومک و روئیت پرندگان مهاجر در فصل بهار عظمت خلقت خداوندی را به نمایش می گذارند.
صنایع دستی و جاذبه های گردشگری بخش آبژدان عبارت است از؛ تولید چوقا، قالیچه، گلیم ،جاجیم، شیردنگ و دست بافهای تزیینی است که معروف ترین برند Brand، "چوقا - چغا، çuka" کیارسی باف می باشد.
آثار باستانی و مناطق طبیعت گردی بخش آبژدان عبارتند از: چشمه آب معدنی سرتنگ دولاب،جنگل بلوط کوه شو، دریاچه سد و نیروگاه گدار لندر، جزیزه و تنگ لیمو پشت سد شهید عباسپور، گوردخمه تنگ دز دولاب، معبد چهار طاقی سیم بند ، قلعه یک برجی، چهار طاق جانعلی، کلات کَل اولاد، قلعه لیت،قلعه بردی زادگاه کوروش اول هخامنش،برد گوری شهسوار و یادمان های شهسوار، صالح کوتاه، خنگ سوار و مقبره سید رجب است.

تسمیه آبژدان-Abejdan
در تسمیه آبژدان به نظر این حقیر دو تعبیر وجود دارد اول؛ ( آبژ+ دان) که "آبژ" در لغت به معنی شعله، شراره آتش و "دان" به معنی جا و مکان ، جایگاه آتش جاویدان می باشد که به منظور دردسترس بودن آتش بکار رفته اشت.

"آبژدان = آتش دان" است- مشعل چوبی، چراغ روغن ( روغن حیوانی)و آتش دان های ثابت  و موقت در دوره پارینه سنگی حدود پنج هزار سال پیش مورد استفاده قرار می گرفتند.
همچنین درایران باستان آتش، آتشکده و معبد نماد پیروان حضرت زرتشت نبی بود و با خاموش و روشن کردن آتش و ایجاد دود برای راهنمایی مسافران دور دست و انتقال پیام به سران قبایل بکار می رفت.این تصور وجود دارد شعله های بر افروخته "اَبژدان" در مکان های بلند مانند؛ چزی، یک برجی و کلات کَل (آبژ+دان)شب ها همانند یک فانوس دریایی عمل می کرد.
دوم ؛ آبجدان (آب + ج+ دان) "آب" ،  و "ج" حرف ربط به جمع "دان" تاکید دارد. "آبجدان" به معنی مکان آب گیر و آبدان می باشد. در بختیاری به زمین های افتاده و آبگیر آبجدان می گویند از ویژگی های این قبیل اراضی حاصل خیز بودن آنها است که احتمال دارد بر اثر تکرار و گردش بر روی زبانها، واژه آبجدان یا آبژدان پدیدار گشته است.

شهر آبژدان جدید
شهرآبژدان در سال ۱۳۹۳ طبق تقسیمات وزارت کشور از ادغام روستاهای یک برجی، ناصرخسرو، جعفرآباد، سور آباد و حکیم حسن آقا حاتمی تشکیل شد. برابر سرشماری نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵ - حدود ۴۵۰ خانوار و جمعیتی بالغ بر ۲۰۰۰ نفر دارد.
مناطق شهری و موقعیت جغرافیایی طولی آن از روستای یک برجی آغاز و به سه راهی آبژدان مدملیل محدود شده است. بیشتر ساکنین از دو طایفه گندلی و کتکی هستند.
شهر آبژدان دارای بازار خدمات و کالا، بخشداری، بانک کشاورزی، شهرداری، دانشگاه‌ پیام‌ نور، فنی حرفه ای، بنیاد شهید و حوزه علمیه است. شوربختانه شهر  فاقد بیمارستان می باشد و اهالی از طریق تنها درمانگاه موجود در جعفرآباد پیگیر امور درمانی خود هستند.!
اولین بخشدار آبژدان مهندس غلامعباس رضایی فر از شوشتر و اولین شهردار مهندس غلامرضا حیدر زاده از اهالی ایذه بود که خدمات آنها و سایرین در حافظه تاریخی اهالی ثبت و ضبط است.
شغل عمده مردم منطقه کشاورزی دیم و دامداری سنتی است که دخل و خرج متکی بر در آمدها جوابگو معیشت حداقلی آنهانمی باشد.
امروزه با وجود اراضی مستعد و حاصلخیز که از پتانسیل های باالقوه شهرستان است بسیاری از مردم و جوانان تحصیل کرده بیکار و جویای کار هستند که درصورت تلاش همه جانبه و ایستادگی جهت مطالبات اجتماعی به منظور احقاق حقوق شهروندی و استیفای حق آبه سدهای شهید عباسپور و گدارلندر که از سرمایه های خدادادی و ازحقوق بلاشک،مسلم و قانونی مردم است، اقتصاد شهرستان رونق خواهد گرفت، درغیر اینصورت با ادامه دوئیت و تبعيض، اندیکا در فقر و فلاکت و عقب ماندگی خواهد سوخت و هرگز روی پیشرفت، رفاه و آبادانی را نخواهد دید.امیداست با آمدن دولت جدید و پیگیری مجمع‌ نمایندگان استان خوزستان به این امور رسیدگی جدی شود ....ان شاءالله

......شادباشید ، تابستان ۱۴۰۰

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: